Building Information Modeling (BIM)

BIM Nedir?

En basit tanımıyla BIM, akıllı 3D modeller yaratılması ve kullanılmasını içeren bir bana tasarlama, inşa etme ve işletme yöntemidir. Geleneksel 2D çizimlerle kıyaslandığında bu modeller tüm proje ortaklarının proje hakkında daha ayrıntılı bilgi sahibi olmasını sağlar, böylece çok daha iyi ve öngörülebilir bina sonuçlarına ulaşılabilir.

BIM'ın CAD'dan Farkı Nedir?

BIM' 3D CAD'dan çok daha fazlasıdır; sadece bir 3D bina modelini olmanın çok ötesinde bir şeydir. BIM çözümlerinde bilgileri ve ilişkileri modeller içine gömerek "akıllı" modeller oluşturabilmek için ilişkiye dayalı veritabanı teknolojisi kullanılır.

BIM (BUILDING INFORMATION MODELING) Yapı Bilgi Sistemi olarak çevirebileceğimiz, yeni nesil projelendirme süreci olarak değerlendirebileceğimiz, yapıların yapısal ve fonksiyonel bütün bilgilerinin önceden öngörülebildiği, anlık olarak veya sonrasında bütün disiplinlerin (mimari-statik-elektromekanik) birlikte katılabildiği, daha projenin ilk aşamasında maliyet bilgilerinin ortaya çıktığı bir sürecin adlandırılmasıdır.

BIM(Building Information Modeling), Türkçe'de Yapı Bilgi Sistemi,Yapı Bilgi Modellemesiolarak yer alır.

BIM, yapı yaşam döngüsü boyunca değer sağlayan model tabanlı bir süreçtir.

BIM sürecinin merkezinde
planlama,
tasarım,
inşa ve
yönetim süreçlerinde kullanılabilece, bilgi açısından zengin 3 Boyutlu Modeller yer alır.

BIM ile projelerimizi planlama, tasarlama, inşa etme ve yönetme şeklimiz önemli ölçüde geliştiririz.

BIM bir program ya da ürün değil, bütün bir sistemin adıdır. Projenin tüm ana süreçlerinde etkin olarak kullanılabilir, örneğin işveren, tasarımcı, müşavir, yüklenici, alt yüklenici ve tedarikçiler arasındaki bilgi alışverişinin kalitesini ve hızını arttırır, son kullanıcılar için en uygun ürünün ortaya çıkmasını sağlar.

Sistem, üç boyutlu sayısal modelleme yapısıyla görsel bir modelin çok ötesine geçerek, yapının imalatı ile ilgili tüm bilgileri içeren, sürekli geliştirilebilen çok fonksiyonel bir yönetim ve bilgi paylaşım aracı görevi görmektedir. Projelerde verimliliği, kaliteyi arttırmak ve maliyeti düşürmek için yapılması gereken ilk şey, tasarım aşamasında BIM’e geçerek proje üzerindeki kontrolü yükseltmektir. Hazırlanan BIM modeli sayesinde, süresel planlama, maliyet yönetimi, simülasyon çalışmaları ve tesis yönetimi hızlı ve doğru olarak yönetilebilir.

Yapı Bilgi Sistemi'nin üç temel özelliği vardır:

• Yapıyı tanımlayan tüm verilerin tutulduğu bir sayısal veritabanı ile çalışır.
• Revizyonlar bu veritabanında yapıldığı için, herhangi bir dokümanda yapılan bir değişiklik, veritabanından üretilen (ki çoğu otomatik olarak üretilir) tüm dokümanlara (görünüşler, listeler, vs.) yansır.
• Tasarım süreci boyunca toplanan tüm veriler, daha sonra kullanılmak üzere saklanır. Bu, sadece projeyi yapanın değil, yüklenici ve yapı sahibinin de kullanabileceği bir bilgi deposu oluşturur

Yapı Bilgi Sistemi, daha kaliteli tasarımların, daha kısa sürede ve daha az maliyetle gerçekleştirilmesini sağlar. Mimar ve mühendislerin aynı yapı modeli üzerinde eşzamanlı çalışabilmesini sağladığı için disiplinler arası koordinasyon eksikliğinin yol açtığı hataları önlemede yardımcı olur. Yapı Bilgi Sistemi kullanımı, sadece tasarımcının değil aynı zamanda yüklenicinin ve müşterinin de avantajınadır.

BIM’in Faydaları Nelerdir?

• Her tür fotogerçekçi görselleştirme çalışması ek zaman ve bütçe harcanmadan BIM modelinden üretilebilir.
• 2B’lu CAD verileri ve 3B’lu BIM modelinden doğrudan yapı maliyet tahminleri (Cost estimating) yapılabilir.
• Koordinasyon ve süperpoze çalışmaları BIM modeli kullanılarak 3B’lu ortamda yapılabilir. Böylece sahada iş başlamadan önce yapı elemanları ve sistemleri arasındaki olası sorunlar otomatik olarak tespit edilir, raporlanır ve çözülebilir. (Clash detection)
• 4D Phasing özellikleri ile iş ve saha planlamaları yapılabilir. İşler arasındaki çakışmalar önlenebilir ve verimli şantiye akışını sağlanabilir. Yükleniciler BIM ile tasarımın erken aşamasında iş planlamasına başlayabilirler.
• Koordineli BIM modeli sayesinde sahada daha iyi bir görsel bilgi elde edilir. Ön imalatı yapılabilecek bileşenler doğru ve zamanında sahadaki yerlerini alırlar. BIM sistemi ile çalışmak daha az bilgi ve değişiklik isteği (RFI) alınmasını sağlar ve sahada çözülecek sorunlar azalır.
• Tasarım değişiklikleri maliyete çok büyük bir etkisi olmadan ön tasarım sürecinde yapılabilir, böylece tasarım süreci hızlanır.
• Modelin doğruluğu ve taşeronlarla etkili iletişim yeteneği ile inşaat başladıktan sonraki bilgi ve değişiklik istekleri sayısını azaltır.
• BIM modelinden otomatik olarak üretilen malzeme metrajları ile yapı maliyeti tahmini işleri, geleneksel yöntemle yapılana göre daha çabuk ve doğru yapılır.
• İnşaat tamamlandıktan sonra BIM modeli kullanılarak yapının yönetimi için kullanılabilir. Mahaller için boşluk doluluk atama işleri kolayca yapılabilir. (Kiralanabilir alanlar gibi)

BIM Nedir?

Teknik Şartname Bölüm A-Ortak Koşullar Madde A.1.35.1.1 Tanım başlığı altında belirtildiği üzere “BIM (Building Information Modeling / Yapı Bilgi Modellemesi), bilgi teknolojilerinin yapı sektörüne uyarlanarak 3B parametrik, akıllı nesne tabanlı modeller aracılığı ile bir yapının belge tasarımı için gerekli; plan, kesit, cephe, perspektif, liste ve diğer tüm gerekli bilgilerin yaratılması ve kullanılması sürecidir. Ayrıca BIM nesnelere parametreler yardımı ile zaman verisi girilmesiyle 4B ve nesnelere maliyet verisi yüklenmesi ile 5B haline gelmesine imkân veren sisteme verilen addır.“

Farklı hedeflere ulaşmak için kullanılacak BIM sisteminin ana amaçları;

• Tüm proje ekibi üyeleri arasında daha iyi iletişim ve işbirliği yapılması,
• Proje takvimi ve kapsamının aşılmamasının yanı sıra tasarım ve yapım kalitesine yönelik problemlerin azaltılması,
• Projelerin güvenilir, daha hızlı, daha ekonomik bir şekilde teslim edilebilir olması,
• Proje boyunca üretilecek bilgilerin tek bir sayısal ortamda toplanmasıdır

PROJE HEDEFLERİ ve BIM KULLANIMLARI

BIM Sistemi kullanımı sadece üç boyutlu modelleme ile sınırlı kalmayarak aynı zamanda bilginin doğru olarak kullanılmasını da hedeflemektedir.

BIM Kullanımları

BIM kullanımı, bir projenin ilgili sürecine dahil edildiğinde fayda sağlayan belirli bir görev ya da prosedürdür.

3B Bilgi Modeli içerisinde kullanılacak bileşenlerin proje aşamalarına göre hangi detay seviyelerinde olması gerektiği ve bu bileşenlerin sorumluluğunun hangi disipline ait olduğunun belirtildiği model detay seviye / LOD seviyeleri, BIMFORUM LOD Specification 2020‘de her bir modelleme elemanı için tarif edilen detaylar esas alınarak belirlenmiştir

a) Tasarımın Oluşturulması – Üç boyutlu yazılım araçları kullanılarak yapıya ilişkin tasarımın bilgi modeline dönüştürüldüğü ve geliştirildiği süreçtir. Model yapılanması ile ilgili tanımlar Bölüm 13. Model Yapılanması kısmında ve Teknik Şartname Bölüm A-Ortak Koşullar Madde A.1.35.6.2. Disiplin Bazında BIM Modelinin Asgari Gereksinimleri başlığı altında detaylı olarak açıklanmıştır.

b) 3 Boyutlu Koordinasyon – BIM modeli üzerinden bina sistemleri ve bileşenleri arasında oluşabilecek uyumsuzlukların, çakışma tespiti yazılımları aracılığıyla saptanması sürecidir. Süreçte ilk olarak her disiplin kendi iç koordinasyonunu sağlayacaktır. Farklı disiplinler tarafından oluşturulan modellerden koordinasyon modeli oluşturularak, tasarımlar arasında oluşabilecek uyuşmazlıklar yapım aşamasına geçilmeden önce tespit edilecektir. 3 Boyutlu Koordinasyon ile ilgili tanımlar “EK-03 Çakışma Matrisi” eki içerisinde detaylı olarak açıklanmıştır.

c) Tasarım Dokümanlarının Oluşturulması – BIM modeli üzerinden proje ile ilgili şematik, konsept, avan, uygulama ve imalat çizim setlerinin üretildiği süreçtir. BIM tabanlı yazılımların model tabanlı tasarım özellikleri sayesinde, yapılan değişikliğin bütün proje çıktılarına otomatik olarak yansıması ile süreç etkin bir şekilde yönetilebilinecektir. Modelden üretilemeyecek paftalar Danışman ve İdare onayı ile netleştirilecektir.

Aynı zamanda, projeye ait ilgili görseller BIM Sistemi kapsamında, üretilen modeller kullanılarak render tekniği yardımıyla oluşturulacaktır

Bunlara ek olarak, ilgili yapıya ait uygulama projeleri onaylandıktan sonra BIM modelinden, her mahallin niceliksel verilerinin bulunduğu, içerisinde mahal ile ilgili bilgilerin yer aldığı Mahal Bilgi Paftaları (RDS) hazırlanacaktır. Mahal Bilgi Paftaları (RDS), bir proje ya da yapıdaki mahal için gerekli olacak tüm yüzeylerin, armatürler ve donanımların, mekanik ve elektriksel donanımlarının ayrıntılı bir tanımını verir.

d) Faz Planlama – 3 boyutlu modele zaman parametrelerinin eklenmesi ile yapım, bakım, yenileme, güçlendirme vb. aşamalarının planlanma sürecidir.

Ana iş kalemlerinde projenin inşası için ön görülen ideal inşaat süreci referans alınarak iş programı ile model ilişkilendirilerek 4B entegre model oluşturulacaktır. İş programı imalat iş programına altlık olacak şekilde ana iş kalemleri üzerinden yapılacaktır.

e) Metraj Listelerinin Oluşturulması – Projenin yaşam döngüsü boyunca metraj hesapları için kullanılan bir süreçtir. Hazırlanacak metraj listeleri, istasyon yapıları için mimari, yapısal ve elektromekanik modeller üzerinden üretilecektir. Her istasyon model yapısı için, model içerisinde ayrı metraj listeleri oluşturulacaktır. Metraj listelerinin oluşturulması ile ilgili detaylı bilgi EK-08’de sunulmuştur.

f) Mevcut Durum Modellemesi – Mevcut şantiye ortamı, tesisler ya da sahanın spesifik bir bölümüne ait üç boyutlu model geliştirmesi sürecidir. Bu aşamada istasyon bölgeleri için halihazır altlıklar kullanılarak çevre yapıları için mevcut durum modelleri oluşturulacaktır. Çevre yapıları için oluşturulan mevcut durum modelleri dışında, modelden istenilene göre en verimli yöntem seçilerek lazer tarama ya da geleneksel rölöve alma teknikleri kullanılarak ihtiyaç halinde yapının mevcut durumunun 3 boyutlu modelleri de oluşturulacaktır.

g) Yapı Sistem Tasarımları (Virtual Mockup) – Planlamayı artırmak için karmaşık bir yapı sisteminin inşasını analiz etmek ve tasarlamak için kullanılan bir süreçtir.

h) Şantiye Mobilizasyonu – Yapım aşamasında geçici ve kalıcı tesislerin yapım aşamalarını grafik olarak gösteren inşa sürecidir. Şantiye sahasında konumlandırılan geçici ve kalıcı yapıların BIM modeli üzerinden temsillerinin oluşturulduğu süreçtir. İhtiyaç olması durumunda, şantiye sahası gereksinimlerinin 3 boyutlu olarak dijital ortamda incelenmesi imkanı sağlanacaktır.

Örnek Kaynarca İstasyonu BIM Modeli Çalışması

Örnek Kaynarca İstasyonu BIM Modeli Çalışması

Örnek Kaynarca İstasyonu BIM Modeli Çalışması